اگر از همراهان قدیمی‌تر مجله نمایندگی 246 خودرو باشید، حتماً در خلال مقالاتی که در آنها به تشریح محصولات مختلف شرکت پرداخته‌ایم با واژه CVT برخورد کرده‌اید. با وجود اینکه در بطن بسیاری از همین نوشته‌ها به صورت اجمالی در خصوص گیربکس CVT صحبت نموده‌ایم، اما قصد داریم در یادداشت پیش روی به تفصیل و با جزئیات بیشتری در خصوص این سامانه انتقال قدرت صحبت کنیم.
چنانچه در پی آشنایی بیشتر با گیربکس سی وی تی هستید، به جای درستی تشریف آورده‌اید.
گیربکس CVT چیست؟
تعریف
گیربکس CVT یا Continuously Variable Transmission به معنی «جعبه‌دنده ضریب متغیر پیوسته»، نوعی گیربکس اتوماتیک است که به جای استفاده از دنده‌های مجزا، از یک سیستم تسمه و قرقره برای انتقال قدرت از موتور به چرخ‌ها استفاده می‌کند. این سیستم به طور مستمر ضریب دنده را تنظیم می‌کند تا دور موتور را در محدوده ایده‌آل برای کارایی و عملکرد مطلوب نگه‌دارد.
مزایای گیربکس CVT
- رانندگی نرم و روان: گیربکس سی وی تی به دلیل عدم وجود تعویض دنده‌های ناگهانی، رانندگی نرم و روانی را ارائه می‌دهد.
- مصرف سوخت بهینه: سامانه مذکور با حفظ دور موتور در محدوده ایده‌آل، به مصرف سوخت بهینه‌تر خودرو کمک می‌کند.
- شتاب گیری سریع: گیربکس سی وی تی می‌تواند به طور پیوسته ضریب دنده را تنظیم کند تا شتاب گیری سریع و بدون وقفه را فراهم کند.
- وزن و اندازه کمتر: گیربکس CVT به دلیل ساختار ساده‌تر، وزن و اندازه کمتری نسبت به گیربکس‌های اتوماتیک سنتی دارد.
معایب گیربکس CVT
- احساس رانندگی مصنوعی: برخی از رانندگان از احساس رانندگی مصنوعی گیربکس CVT، به دلیل عدم وجود تعویض دنده‌های ناگهانی، ناراضی هستند.
- قیمت بالاتر: گیربکس CVT به طور کلی قیمت بالاتری نسبت به گیربکس‌های اتوماتیک سنتی دارد.
- سرویس و نگهداری: گیربکس CVT به دلیل ساختار پیچیده‌تر، به سرویس و نگهداری تخصصی‌تر و گران‌تر نیاز دارد.
آیا گیربکس CVT نسل جدیدی از انتقال‌دهنده‌های قدرت است؟
می‌گویند ایده اولیه گیربکس CVT به قرن هفدهم میلادی باز می‌گردد. ایده‌ای ابتدایی که به دلیل فقدان تجهیزات و متریال مورد نیاز برای ساخت در حد تئوری باقی ماند. با این حال اولین نمونه‌های عملی آن در دهه 1950 میلادی توسط شرکت‌های مختلفی مانند DAF و Variomatic ساخته‌شد. در دهه‌های 1980 و 1990 میلادی، گیربکس‌های CVT به دلیل پیشرفت در فناوری مواد و ساخت، به طور فزاینده‌ای در خودروها مورد استفاده قرار گرفتند. امروزه، گیربکس‌های CVT در بسیاری از خودروهای روز دنیا، از جمله خودروهای کامپکت، سدان‌ها، کراس‌اوورها و SUVها استفاده می‌شوند.
در پاسخ به این سوال که آیا گیربکس CVT نسل جدیدی از هم قطاران خود می‌باشد یا خیر باید گفت اگرچه ایده اولیه این سیستم جدید نیست، اما فناوری آن در طول سال‌ها به طور قابل توجهی پیشرفت کرده است.
گیربکس‌های CVT مدرن از مواد و ساختارهای پیشرفته‌تر استفاده می‌کنند که آنها را قابل اعتمادتر، کارآمدتر و پاسخگوتر می‌کند. به همین دلیل، گیربکس‌های CVT به عنوان یک جایگزین مدرن برای گیربکس‌های اتوماتیک سنتی با دنده‌های مجزا در نظر گرفته‌می‌شوند.
در حال حاضر، هیچ گیربکسی به طور گسترده در دسترس نیست که از نظر عملکرد و کارایی از CVT پیشی بگیرد. با این حال، برخی از فناوری‌های جدید مانند گیربکس‌های دو کلاچه (DCT) و گیربکس‌های اتوماتیک چند سرعته (AT) در حال توسعه هستند که می‌توانند مزایای CVT را با عملکرد و پاسخگویی بیشتر ارائه دهند. به گیبرکس‌های دوکلاچه در معرفی برخی محصولات نمایندگی فونیکس اشاره‌کردیم.
هنوز مشخص نیست که این فناوری‌های جدید چه زمانی به طور گسترده در دسترس قرار خواهند گرفت و تا چه حد می‌توانند جایگزین CVT شوند.
کدام اتومبیل های روز دنیا از گیربکس CVT بهره می‌برند؟
اگرچه طیف محصولاتی که از گیربکس‌های CVT استفاده می‌کنند بسیار وسیع و پرشمارند، اما در ادامه تنها به مشتی از خروار آنها به منظور نمایش میزان محبوبیت این سازوکار اشاره می‌کنیم.
در همین رابطه شرکت‌های ژاپنی تویوتا، نیسان، هوندا و مزدا به ترتیب در ساختار خودروهای کرولا و کمری، ایکس تریل و سنترا، سیویک . آکورد و نهایتاً مزدا 3 و مزدا CX-5 از گیربکس CVT استفاده می‌کنند.
این در حالیست که کره‌ای‌ها نیز از این غافله عقب نمانده و در کیا سراتو و اوپتیما، هیوندای النترا، سوناتا و توسان، گیربکس سی وی تی را بهترین واسطه انتقال قدرت به موتور محصولاتشان دانسته‌اند.
از میان خودروهای اروپایی معروف در این بین می‌توان به رنو مگان، پژو 308، سیتروئن C4، فولکس واگن گلف و تیگوان اشاره‌کرد. از آنجایی که معیار بسیاری از ماشین‌بازان برای قضاوت در خصوص یک مکانیزم یا ویژگی خودروهای آمریکایی هستند، باید گفت که فورد فوکوس و فیستا در کنار شورلت کروز و کامارو از گیربکس سی وی تی استفاده می‌کنند.
نوبتی هم که باشد نوبت محصولات چینی و به تبع آن خودروهای مونتاژ داخل است. همانطور که در مقالاتی نظیر ثبت نام X55 و ثبت نام تیگو 7 پرو هم خواندیم این محصولات دارای گیربکس سی وی تی هستند. به این لیست باید خودروهای زیر را افزود:
- ام وی ام X33 کراس
- ام وی ام X22 پرو
- جک S5 و
- هایما S7
نهایتاً گفتنیست برخی از خودروسازان مانند نیسان و جگوار لندروور، از گیربکس‌های CVT اتوماتیک جدیدی با نام CVT-8 رونمایی کرده‌اند که عملکرد و راندمان بهتری نسبت به CVTهای سنتی دارند.