گیتی هومانفر
چه زمانی بفهمیم که زمان تعویض روغن موتور ماشین فرا رسیده؟
تعویض به‌موقع روغن موتور یکی از مهم‌ترین نکات در نگهداری از خودرو است. روغن موتور نقش حیاتی در روانکاری، خنک‌کاری، کاهش اصطکاک و جلوگیری از سایش قطعات داخلی موتور دارد. با گذشت زمان و طی مسافت‌های مختلف، کیفیت روغن موتور کاهش می‌یابد و اگر به‌موقع تعویض نشود، می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به موتور شود. اما چگونه بفهمیم که زمان تعویض روغن موتور فرا رسیده؟ در این مقاله، به علائم، نشانه‌ها و عوامل مؤثر در زمان تعویض روغن موتور می‌پردازیم.
با اتو مگ همراه باشید
۱. بررسی کیلومتر طی شده
اولین و رایج‌ترین روش برای تشخیص زمان تعویض روغن موتور، بررسی میزان کیلومتری است که از تعویض قبلی روغن گذشته است. معمولاً بسته به نوع خودرو، مدل موتور و نوع روغن مصرفی، زمان‌بندی تعویض روغن به صورت زیر پیشنهاد می‌شود:
- روغن‌های معدنی (Mineral): هر ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کیلومتر
- روغن‌های نیمه‌سنتزی (Semi-synthetic): هر ۷۰۰۰ تا ۸۰۰۰ کیلومتر
روغن‌های تمام سنتزی (Fully synthetic): هر ۱۰,۰۰۰ تا ۱۵,۰۰۰ کیلومتر
البته این مقادیر به توصیه‌های دفترچه راهنمای خودرو، شرایط آب‌وهوایی، نحوه رانندگی و سن خودرو نیز بستگی دارد.
۲. بررسی رنگ و قوام روغن
روغن موتور تازه، رنگی بین کهربایی تا طلایی دارد و روان است. با گذشت زمان، به دلیل تجمع دوده، آلودگی و فلزات ناشی از سایش قطعات، رنگ آن تیره و سیاه می‌شود. البته رنگ تیره همیشه به معنای لزوم تعویض روغن نیست، اما اگر با کاهش روانی و غلظت بیش از حد همراه باشد، نشانه‌ای جدی برای تعویض است.
چگونه بررسی کنیم؟
- میله اندازه‌گیری روغن (گیج) را خارج کنید، آن را پاک کرده و دوباره وارد کنید.
- سپس آن را بیرون بکشید و رنگ و قوام روغن را بررسی کنید.
- اگر رنگ آن بسیار تیره و چسبناک شده است، وقت تعویض آن فرا رسیده.
۳. روشن شدن چراغ هشدار روغن
اکثر خودروهای امروزی دارای چراغ هشدار فشار روغن یا سیستم هشدار تعویض روغن هستند. اگر چراغ روغن بر روی داشبورد روشن شد، به هیچ وجه آن را نادیده نگیرید. این هشدار معمولاً نشان‌دهنده کاهش فشار روغن، کم شدن سطح آن یا کاهش کیفیت روغن است.
نکته مهم:
اگر بعد از روشن شدن این چراغ، روغن تعویض نشود، ممکن است موتور با گرمای بیش از حد روبرو شده و حتی آسیب ببیند.
۴. صداهای غیرعادی موتور
یکی دیگر از نشانه‌های واضح برای تعویض روغن، بروز صداهای غیرعادی از موتور است. اگر هنگام روشن شدن یا در حین کار موتور، صدای تق‌تق، ضربه یا اصطکاک بشنوید، ممکن است روغن موتور کارایی لازم برای روانکاری را نداشته باشد. کاهش کیفیت روغن، باعث افزایش اصطکاک قطعات فلزی داخل موتور شده و این موضوع می‌تواند باعث صداهای غیرطبیعی شود.
۵. افزایش مصرف سوخت
یکی از تأثیرات منفی روغن کهنه یا کم‌کیفیت، کاهش بهره‌وری موتور و افزایش مصرف سوخت است. اگر متوجه شدید که مصرف بنزین خودروی شما افزایش یافته، یکی از دلایل احتمالی می‌تواند کاهش عملکرد روغن موتور باشد. روغن کهنه باعث افزایش مقاومت داخلی و در نتیجه کاهش راندمان موتور می‌شود.
۶. بوی سوختگی از موتور
اگر از کاپوت یا داخل کابین بوی سوختگی احساس می‌کنید، ممکن است روغن موتور داغ شده یا نشتی داشته باشد. روغن قدیمی و فرسوده نمی‌تواند حرارت موتور را به‌خوبی جذب کند و همین امر ممکن است باعث داغ شدن بیش از حد و انتشار بوی نامطبوع شود.
۷. کاهش محسوس عملکرد خودرو
وقتی خودرو به‌درستی گاز نمی‌خورد، شتاب کاهش می‌یابد یا موتور به‌نظر می‌رسد که سخت‌تر کار می‌کند، ممکن است روغن آن دیگر وظایفش را به‌خوبی انجام نمی‌دهد. این کاهش عملکرد می‌تواند به دلیل روانکاری ضعیف، تجمع رسوبات در داخل موتور یا کثیف شدن بیش از حد فیلتر روغن باشد.
هزینه‌های تعویض روغن در برابر تعمیر موتور
شاید تعویض روغن در نگاه اول هزینه‌بر به نظر برسد، اما هزینه‌های مربوط به تعویض دیرهنگام روغن می‌تواند بسیار بیشتر باشد. برخی از این خسارات عبارت‌اند از:
- گرفتگی مجاری روغن‌رسانی
- سوختن یاتاقان‌ها
- کاهش کمپرس موتور
- بالا رفتن دمای موتور و احتمال ترک خوردن سیلندر
هزینه این تعمیرات ممکن است از چند میلیون تا ده‌ها میلیون تومان متغیر باشد، در حالی که تعویض منظم روغن، سالانه هزینه‌ای بسیار ناچیز در مقایسه دارد.
تعویض روغن در خانه یا مکانیکی؟
اگر کمی دانش فنی دارید، می‌توانید خودتان در خانه روغن را تعویض کنید، به‌ویژه اگر تجهیزات و جک مناسب دارید. اما در غیر این صورت، توصیه می‌شود این کار را به مکانیک‌های مجرب بسپارید تا به‌درستی تخلیه و فیلتر تعویض شود.
جمع‌بندی
تعویض به‌موقع روغن موتور نه‌تنها به حفظ سلامت موتور کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش مصرف سوخت، افزایش عمر خودرو و جلوگیری از هزینه‌های سنگین تعمیرات می‌شود. اگر علائمی مانند تغییر رنگ روغن، صداهای غیرعادی، روشن شدن چراغ هشدار یا بوی سوختگی را مشاهده کردید، بهتر است در اسرع وقت روغن موتور را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید.
همچنین همیشه توصیه می‌شود از روغن‌های با کیفیت و فیلترهای استاندارد استفاده کنید و زمان‌بندی تعویض روغن را در دفترچه سرویس خودرو ثبت کنید. پیشگیری، همواره ارزان‌تر و کم‌دردسرتر از تعمیر است.
