گیتی هومانفر
پودر بکار رفته در داخل ایربگ خودرو چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
ایربگ (Airbag) یا کیسه هوا، یکی از مهم‌ترین سیستم‌های ایمنی غیر فعال در خودروها به شمار می‌رود که با هدف کاهش شدت برخورد در هنگام تصادف طراحی شده است. این سیستم در کسری از ثانیه فعال شده و با ایجاد یک مانع نرم و ضربه‌گیر، احتمال آسیب دیدگی سر، گردن و قفسه سینه را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. در فرآیند باز شدن ایربگ، موادی به شکل پودر مشاهده می‌شود که نقش مهمی در عملکرد صحیح و ایمن این سامانه ایفا می‌کنند. شناخت ترکیبات پودر بکار رفته در داخل ایربگ خودرو و نحوه عملکرد آن، به درک بهتر سازوکار ایربگ و افزایش آگاهی عمومی کمک می‌کند.
با اتو مگ همراه باشید
پودر موجود در ایربگ چیست؟
پودر موجود در ایربگ چیست؟
در ایربگ خودرو دو نوع ماده پودری دخیل هستند:
- پودر حاصل از واکنش شیمیایی گازساز
- پودرهای جانبی برای عملکرد فیزیکی بهتر کیسه هوا
در گذشته، یکی از رایج‌ترین مواد شیمیایی مورد استفاده برای تولید گاز در ایربگ‌ها، سدیم آزید (NaN₃) بود. این ماده طی یک واکنش گرمازا در حضور نیترات پتاسیم و دی‌اکسید سیلیکون، به سرعت تجزیه شده و حجم زیادی گاز نیتروژن تولید می‌کرد. این گاز کیسه هوا را با سرعتی بین 200 تا 300 کیلومتر در ساعت پر می‌کرد.
در نتیجه این واکنش، پودرهایی مانند سدیم، سیلیکات‌ها و سایر ترکیبات جانبی تولید می‌شوند که ممکن است به شکل ذرات سفید یا خاکستری از کیسه بیرون زده و در فضای کابین پخش شوند.
امروزه به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی و سمیت بالقوه سدیم آزید، نسل‌های جدید ایربگ‌ها از مواد جایگزین مانند گوانیدین نیترات یا نیترات آمونیوم استفاده می‌کنند که پسماند کمتری دارند و از لحاظ ایمنی بهتر مدیریت می‌شوند.
پودرهای افزودنی مانند تالک یا سیلیکا چه نقشی دارند؟
پودرهایی مانند تالک (Talc)، سیلیکا (Silica) یا کربنات کلسیم به صورت مکانیکی به سطح کیسه هوا افزوده می‌شوند. این پودرها بخش مستقلی از واکنش شیمیایی نیستند، اما برای بهینه‌سازی عملکرد باز شدن کیسه نقش کلیدی دارند.
- جلوگیری از چسبندگی لایه‌ها: کیسه هوا از جنس پارچه نایلونی مقاوم به حرارت ساخته می‌شود و هنگام جمع شدن در داخل محفظه فرمان یا داشبورد تا می‌خورد. پودر تالک یا سیلیکا مانع از چسبیدن لایه‌ها به یکدیگر می‌شود و باز شدن کیسه در زمان مناسب و با شکل درست را تضمین می‌کند.
- روانکاری و کاهش اصطکاک: در فرآیند باز شدن ناگهانی ایربگ، اصطکاک بین پارچه و جداره داخلی محفظه زیاد است. پودر روان‌کننده از ساییدگی، پارگی یا گیرکردن کیسه جلوگیری می‌کند.
- افزایش دوام و ماندگاری: این پودرها رطوبت موجود در هوا را جذب کرده و از تجزیه یا خرابی مواد منفجره حساس در طول زمان جلوگیری می‌کنند. ایربگ‌ها باید حتی پس از چند سال غیرفعال بودن، در لحظه تصادف کاملاً عملیاتی باقی بمانند.
آیا پودر داخل ایربگ برای انسان مضر است؟
ذرات پودری منتشر شده پس از انفجار ایربگ عموماً در غلظت‌های کم، برای افراد سالم خطرناک نیستند. با این حال، برخی ترکیبات حاصل از احتراق، به خصوص در مدل‌های قدیمی حاوی سدیم آزید، ممکن است باعث ایجاد تحریک تنفسی، سرفه، یا واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد شوند.
- برای افراد آسمی یا دارای مشکلات تنفسی: ذرات ریز می‌توانند باعث تحریک مجاری تنفسی و حمله آسمی شوند. توصیه می‌شود پس از فعال شدن ایربگ، پنجره‌ها باز شده و فضای خودرو تهویه شود.
- تماس چشمی یا پوستی: در موارد نادر، تماس مستقیم پودر با پوست حساس یا چشم ممکن است باعث خارش یا سوزش شود، که معمولاً با شستشو بهبود می‌یابد.
در خودروهای جدید، با به‌کارگیری مواد جایگزین و فناوری‌های پیشرفته، میزان و نوع پودر به‌گونه‌ای طراحی شده که کمترین خطر را برای سلامت سرنشینان داشته باشد.
تفاوت ایربگ‌های نسل جدید با نسل قدیم از نظر ترکیبات پودری
یکی از پیشرفت‌های مهم در طراحی ایربگ‌ها، تغییر ترکیبات گازساز و کاهش پسماند پودری است. ایربگ‌های مدرن معمولاً از ترکیبات نیتروژن جامد یا پروپلانت‌های پایه ارگانیک استفاده می‌کنند که احتراق تمیزتری دارند و پسماند کمتری بر جای می‌گذارند. به همین دلیل، در خودروهای جدید کمتر شاهد باقی‌ماندن پودر سفید در فضای داخلی خودرو هستیم. همچنین، پوشش داخلی کیسه‌ها به گونه‌ای طراحی شده که ذرات پودر در همان محل باقی بمانند و به بیرون منتشر نشوند.
جمع بندی
پودرهای موجود در ایربگ خودرو، چه از نوع شیمیایی (مانند بقایای سدیم آزید) و چه از نوع مکانیکی (مانند تالک و سیلیکا)، نقش مهمی در عملکرد ایمن و موثر این سیستم ایفا می‌کنند. این ترکیبات، ضمن تضمین پر شدن سریع و بدون مانع کیسه هوا، به حفظ ایمنی سرنشینان کمک می‌کنند. با پیشرفت فناوری، تلاش شده است تا این مواد بی‌خطرتر، پاک‌تر و سازگارتر با محیط زیست طراحی شوند. آشنایی با ماهیت این پودرها می‌تواند در ارتقاء فرهنگ ایمنی و درک بهتر عملکرد سیستم‌های حفاظتی خودرو مفید باشد.
