خانه » مجله تخصصی خودروهای فونیکس و ام وی ام » ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت چیست و چگونه میتوان آن را رفع کرد؟

گیتی هومانفر
ماشینگرفتگی یا بیماری حرکت (Motion Sickness) یک وضعیت ناراحتکننده است که در هنگام سفر با وسایل نقلیه مانند خودرو، اتوبوس، قطار، هواپیما یا کشتی رخ میدهد. این بیماری میتواند سفر را به تجربهای ناخوشایند تبدیل کند و باعث علائمی مانند تهوع، سرگیجه، عرق سرد، سردرد و استفراغ شود. در ادامه شما را بیشتر با ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت آشنا خواهیم کرد.
با اتو مگ همراه باشید
ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت چیست و چگونه میتوان آن را رفع کرد؟
تعریف ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت
ماشین گرفتگی، که در اصطلاح پزشکی به آن بیماری حرکت گفته میشود، حالتی ناراحت کننده است که هنگام سفر با وسایل نقلیهای مانند خودرو، قطار یا هواپیما بروز میکند. این وضعیت به دلیل ناهماهنگی بین سیگنالهایی که از اندامهای حسی مختلف بد؛ از جمله چشمها، گوش داخلی (که مسئول حفظ تعادل است) و مغز ارسال میشود، ایجاد میگردد.
از شایعترین علائم آن میتوان به تهوع، سرگیجه، عرق سرد و احساس خستگی شدید اشاره کرد؛ علائمی که برای برخی افراد سفر را به تجربهای ناخوشایند تبدیل میکند. طبق بررسیها، این مشکل بیشتر در میان کودکان، زنان باردار و افرادی که سابقه خانوادگی میگرن دارند، دیده میشود.
عوامل ایجاد کننده ماشین گرفتگی
برخی شرایط و عوامل میتوانند احتمال ابتلا به ماشین گرفتگی را افزایش دهند یا شدت علائم را بیشتر کنند:
1. تضاد بین حواس بینایی و تعادل:
وقتی آنچه میبینید با آنچه بدنتان حس میکند هماهنگ نیست (مثلاً نگاه کردن به تلفن همراه یا کتاب در حین حرکت)، مغز دچار سردرگمی میشود که عامل اصلی بروز این بیماری است.
2. حرکتهای نوسانی و غیرقابل پیشبینی:
حرکتهایی که شدید، ناگهانی یا تکراری هستند، مانند پیچوتابهای جادهای، نوسانات کشتی، یا تلاطم هواپیما میتوانند ماشین گرفتگی را تحریک کنند.
3. وضعیت نشستن:
نشستن در صندلیهای عقب یا نقاطی از وسیله نقلیه که نوسان بیشتری دارد، احتمال ماشین گرفتگی را بیشتر میکند.
4. بوی ناخوشایند یا تهویه ضعیف:
بوی تند، هوای گرم و سنگین یا فضای بسته بدون تهویه مناسب میتواند حالت تهوع را تشدید کند.
5. اضطراب و استرس:
افرادی که پیشاپیش نگران بیمار شدن در سفر هستند، ممکن است بیشتر مستعد ماشینگرفتگی باشند. نگرانی و ترس میتواند علائم را تشدید کند.
6. مصرف برخی غذاها یا داروها:
غذاهای چرب، سنگین یا تند، همچنین برخی داروهایی که بر سیستم تعادل تأثیر میگذارند، میتوانند زمینه بروز بیماری حرکت را فراهم کنند.

چه کسانی بیشتر در معرض ماشین گرفتگی هستند؟
- کودکان ۲ تا ۱۲ سال
- زنان (بهویژه در دوران بارداری یا قاعدگی)
- افرادی که سابقه میگرن دارند
- کسانی که برای اولین بار سفر میکنند
- کسانی که در سفرهای طولانی یا پر از تکان شرکت میکنند
علائم شایع بیماری حرکت
- حالت تهوع یا استفراغ
- سرگیجه
- عرق سرد
- رنگپریدگی
- خستگی و خوابآلودگی
- احساس ناخوشی عمومی
چگونه میتوان ماشین گرفتگی را کاهش یا درمان کرد؟
1. تغییر رفتار و محیط سفر
- نشستن در جای مناسب: در خودرو، صندلی جلو یا میانه ماشین بهترین جاست؛ در هواپیما، بال هواپیمای کملرزش مناسبتر است؛ در کشتی، بخش مرکزی کمترین نوسان را دارد.
- تمرکز به دوردست: نگاه کردن به یک نقطه ثابت در افق (نه مطالعه یا نگاه به گوشی) کمک میکند.
- تهویه مناسب: هوای تازه مانع تشدید تهوع میشود؛ پنجره را باز کنید یا از تهویه استفاده کنید.
- اجتناب از خوردن غذاهای سنگین: پیش از سفر از مصرف غذاهای چرب، تند یا سنگین خودداری کنید.
2. استفاده از دارو
- داروهای ضد تهوع: مانند دیمنهیدرینات (Dramamine) یا اسکُپولامین، معمولاً قبل از سفر مصرف میشوند.
- قرصهای ضد حساسیت: برخی آنتیهیستامینها نیز به کاهش علائم کمک میکنند، اما ممکن است خوابآور باشند.
- مشورت با پزشک: برای تجویز مناسب، بهویژه در مورد کودکان یا زنان باردار.
3. درمانهای طبیعی و مکمل
- زنجبیل: مصرف چای زنجبیل یا قرصهای حاوی زنجبیل میتواند مؤثر باشد.
- دمنوش نعناع: به آرامش معده کمک میکند.
- دستبند فشاری (طب فشاری): دستبندهای مخصوصی که نقطهای روی مچ را تحریک میکنند و ادعا میشود از تهوع جلوگیری میکنند.

سفر آسانتر با مدیریت بیماری حرکت
ایران با وسعت جغرافیایی و تنوع اقلیمی بالا، مقصدی محبوب برای سفرهای نوروزی و تابستانی است. بسیاری از خانوادهها در طول این سفرها با مشکل ماشینگرفتگی مواجه میشوند و برای کاهش علائم آن، از راهکارهایی مانند مصرف میانوعدههای سبک یا توقف در استراحتگاهها استفاده میکنند.
با این حال، آشنایی با روشهای علمی و بهروز، مانند انتخاب صندلی مناسب، تهویه مطلوب فضای خودرو و استفاده از دارو یا درمانهای طبیعی، میتواند تجربه سفر را تا حد زیادی بهبود بخشد.
ماشینگرفتگی نهتنها قابل کنترل، بلکه در بسیاری از موارد قابلپیشگیری است. مدیریت صحیح این مشکل نهتنها آسایش سرنشینان را افزایش میدهد، بلکه با کاهش عوامل حواسپرتی و ناراحتی در طول مسیر، میتواند در ارتقای ایمنی سفرهای جادهای نیز مؤثر باشد.