گیتی هومانفر
منظور از ریبج در دنیای خودرو چیست؟
در دنیای خودرو، مفاهیم زیادی وجود دارد که به مرور زمان وارد واژگان تخصصی و حتی گفت‌وگوی روزمره علاقه‌مندان شده‌اند. یکی از این اصطلاحات، ریبج (Rebadge) است. مفهومی که شاید بارها با آن روبه‌رو شده باشید اما بدون اینکه متوجه شوید. آیا تا به حال متوجه شده‌اید که دو خودرو از برندهای مختلف، تقریباً دقیقاً شبیه هم هستند؟ این شباهت فقط تصادفی نیست، بلکه نتیجه‌ی یک استراتژی مهندسی و بازاریابی به نام ریبجینگ است. در این مقاله نگاهی دقیق‌تر به منظور از ریبج در دنیای خودرو خواهیم داشت.
با اتو مگ همراه باشید
ریبجینگ چیست؟
Rebadge به‌طور خلاصه به معنای تغییر برند یا نشان یک خودرو و عرضه‌ی آن تحت نام تجاری دیگر است. این فرآیند معمولاً بدون تغییرات اساسی در ساختار فنی خودرو انجام می‌شود. یعنی بدنه، شاسی، موتور و بیشتر اجزای خودرو با نمونه‌ی اصلی یکسان است، اما لوگو، اسم، طراحی جلوپنجره، فرم چراغ‌ها یا تریم داخلی ممکن است با برند مقصد تطبیق داده شود. این عمل در ظاهر ساده، اما در عمل یک تاکتیک تجاری قدرتمند برای کاهش هزینه و افزایش نفوذ در بازارهای متنوع به شمار می‌آید.
در بعضی موارد، ریبج صرفاً به‌معنای چسباندن یک لوگوی جدید روی همان خودروست، اما گاهی شامل طراحی دوباره برخی اجزای بیرونی یا داخلی برای تطبیق با هویت برند دوم نیز می‌شود.
چرا خودروسازان ریبج می‌کنند؟
ریبجینگ تنها به‌دلیل تنبلی یا کپی‌کاری نیست، بلکه پشت آن دلایل اقتصادی، استراتژیک و لجستیکی قابل‌توجهی وجود دارد:
۱. کاهش هزینه‌های توسعه
طراحی، مهندسی و تولید یک پلتفرم جدید میلیون‌ها یا حتی میلیاردها دلار هزینه دارد. با Rebadge کردن، خودروسازان می‌توانند از سرمایه‌گذاری انجام‌شده در یک مدل، بارها بهره‌برداری کنند و با صرف هزینه‌ای اندک، محصولات بیشتری به بازار عرضه کنند. این موضوع برای برندهای کوچک یا تازه‌کار، حیاتی است.
۲. گسترش بازار در مناطق مختلف
خودرویی که تحت یک برند در یک کشور شناخته‌شده و محبوب است، ممکن است در بازار دیگری ناشناخته یا حتی غیرقابل‌فروش باشد. در این مواقع، همان خودرو با تغییر برند و هویت بصری، با نامی آشنا برای مصرف‌کننده‌ی بومی عرضه می‌شود. مثلاً در کشورهای شرق آسیا، برند شورولت به‌جای اوپل یا هولدن استفاده می‌شود.
۳. همکاری‌های بین‌برندی و استراتژیک
بسیاری از ریبج‌ها نتیجه‌ی قراردادهای همکاری بین خودروسازها هستند. شرکت‌هایی مانند تویوتا و سوبارو، یا پژو و فیات، برای استفاده‌ی مشترک از پلتفرم، خط تولید یا قطعات، تصمیم می‌گیرند مدل‌هایی مشابه را با برندهای جداگانه تولید کنند. این همکاری‌ها اغلب برای کاهش ریسک تجاری و افزایش بهره‌وری انجام می‌شود.
۴. پر کردن سریع خلأ در خط تولید
گاهی یک برند در سبد محصولات خود کمبود مشخصی دارد (مثلاً وانت، ون یا خودروی شهری). در این شرایط، به‌جای طراحی یک خودرو جدید، از مدل آماده‌شده توسط شریک تجاری خود استفاده کرده و با Rebadge وارد بازار می‌کند.
مرز ریبجینگ با خودروهای پلتفرم مشترک
هر خودروی مشابهی الزاماً ریبج نیست. باید بین ریبجینگ کامل و توسعه‌ی خودروهای پلتفرم‌مشترک تفاوت قائل شد. در ریبجینگ، بدنه و اجزای اصلی دست‌نخورده باقی می‌مانند و تغییرات عمدتاً در لوگو و تزئینات‌اند. اما در خودروهای پلتفرم‌مشترک، هر برند طراحی خاص خود را روی همان زیرساخت (پلتفرم) اجرا می‌کند.
- کیا اسپورتیج و هیوندای توسان از یک پلتفرم استفاده می‌کنند، اما طراحی و هویت کاملاً متفاوت دارند.
- اما داچیا لوگان و رنو تندر 90 نمونه‌ای از ریبج کامل‌اند، چون تنها نشان تغییر کرده است.
انواع ریبج در صنعت خودروسازی
ریبجینگ (Rebadging) بسته به نوع رابطه‌ی بین شرکت‌ها، میزان تغییرات اعمال‌شده، و هدف از عرضه‌ی خودرو می‌تواند در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار بگیرد. در ادامه با پنج نوع رایج آن آشنا می‌شویم:
داخل شرکت
این نوع ریبج زمانی اتفاق می‌افتد که یک گروه خودروسازی دارای چند برند زیرمجموعه است و محصولی را با طراحی مشابه تحت چند نام تجاری مختلف روانه بازار می‌کند. هدف اصلی این نوع ریبج، پوشش بازارهای متنوع و پاسخ به سلیقه‌های گوناگون مشتریان است، بدون نیاز به طراحی محصولی جدید.
جوینت ونچر
در این نوع ریبج، دو یا چند شرکت خودروساز طی همکاری مشترک (جوینت‌ونچر) تصمیم می‌گیرند پلتفرمی مشترک تولید کرده و هر یک نسخه‌ای با برند خود به بازار عرضه کند. این همکاری‌ها معمولاً برای صرفه‌جویی در هزینه توسعه، ورود به بازارهای خاص یا رعایت قوانین منطقه‌ای انجام می‌شود.
ساده
در این نوع، خودرو تقریباً بدون تغییر عرضه می‌شود و تنها نشان برند (لوگو)، نام مدل یا جزئیاتی بسیار کوچک مثل رینگ یا برچسب‌ها تغییر داده می‌شود. این کم‌هزینه‌ترین نوع ریبج است و اغلب در بازارهایی انجام می‌شود که برند اصلی ناشناخته یا کم‌طرفدار است.
کامل
در اینجا، اگرچه شاسی و ساختار اصلی خودرو ثابت می‌ماند، اما تغییرات گسترده‌تری در ظاهر خارجی، طراحی چراغ‌ها، کابین، تجهیزات رفاهی یا حتی تیونینگ موتور اعمال می‌شود. هدف این است که خودرو ظاهر مستقل و شخصیت متفاوتی نسبت به مدل اصلی پیدا کند.
نسخه محلی
این نوع ریبج برای مناطق خاص جغرافیایی انجام می‌شود و ممکن است علاوه بر تغییر برند، شامل سازگاری خودرو با شرایط اقلیمی، قوانین فنی یا سلیقه‌های محلی باشد. ممکن است تغییرات در تجهیزات ایمنی، سیستم تعلیق، گیربکس یا حتی سوخت خودرو اعمال شود.
