گیتی هومانفر
کاربراتور خودرو چیست و چه وظیفه ای دارد
سیستم ترمز یکی از حیاتی‌ترین اجزای هر خودرو است. عملکرد صحیح آن به طور مستقیم با ایمنی راننده، سرنشینان و دیگر کاربران جاده ارتباط دارد. در میان قطعات متعدد سیستم ترمز، روتور یا دیسک ترمز نقش کلیدی دارد. هنگامی که شما پدال ترمز را فشار می‌دهید، لنت‌ها به سطح روتور فشار می‌آورند و اصطکاک حاصل باعث کاهش سرعت چرخ‌ها می‌شود. اما یکی از مشکلات رایج در روتورها، تاب برداشتن یا تغییر شکل سطح آن‌ها است که می‌تواند لرزش در فرمان، صداهای غیرعادی و کاهش قدرت ترمزگیری را به همراه داشته باشد. در این مقاله بررسی می‌کنیم که چه عواملی باعث تاب برداشتن روتورهای ترمز می‌شوند و چگونه می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.
با اتو مگ همراه باشید
۱. گرمای بیش از حد
یکی از مهم‌ترین دلایل تاب برداشتن روتور، افزایش دمای شدید در زمان ترمزگیری‌های مکرر یا طولانی است. وقتی ترمزها تحت فشار زیاد قرار می‌گیرند، گرمای زیادی در محل تماس لنت و روتور ایجاد می‌شود. اگر این گرما به‌طور یکنواخت پخش نشود یا فرصت کافی برای خنک شدن وجود نداشته باشد، فلز روتور منبسط شده و تغییر شکل می‌دهد. به همین دلیل رانندگی در سرازیری طولانی و ترمز گرفتن مداوم بدون استفاده از دنده‌های سبک‌تر می‌تواند به سرعت به تاب برداشتن روتورها منجر شود.
۲. نصب و بستن نادرست چرخ‌ها
عامل دیگر، محکم کردن پیچ‌های چرخ به شکل نابرابر یا با گشتاور بیش از حد است. وقتی پیچ‌ها به‌طور صحیح و با ترتیب مناسب بسته نشوند، فشار نامتوازن به روتور وارد می‌شود. این فشار می‌تواند باعث تغییر شکل تدریجی روتور در طول زمان شود. به همین دلیل تعمیرکاران حرفه‌ای همیشه از آچار ترکمتر استفاده می‌کنند تا پیچ‌ها با گشتاور توصیه‌شده کارخانه بسته شوند.
۳. کیفیت پایین یا جنس نامناسب روتور
تمام روتورها کیفیت یکسانی ندارند. برخی از روتورهای ارزان قیمت از فلزاتی ساخته می‌شوند که مقاومت حرارتی و مکانیکی کافی ندارند. چنین روتورهایی سریع‌تر مستعد تاب برداشتن هستند، به‌خصوص در خودروهایی که وزن بالا دارند یا در شرایط رانندگی سخت مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب روتورهای باکیفیت و متناسب با نوع خودرو و سبک رانندگی می‌تواند احتمال بروز مشکل را به میزان زیادی کاهش دهد.
۴. فرسودگی و ضخامت نامساوی
با گذشت زمان، سطح روتور به دلیل اصطکاک مداوم دچار سایش می‌شود. اگر این سایش به‌طور یکنواخت نباشد، ضخامت بخش‌های مختلف روتور با هم متفاوت می‌شود. این اختلاف ضخامت باعث می‌شود هنگام ترمزگیری لنت‌ها به‌طور یکنواخت تماس نداشته باشند و فشار غیر متوازن به روتور وارد شود. در نتیجه، ارتعاش و لرزش به وجود می‌آید که یکی از نشانه‌های تاب برداشتن است.
۵. آلودگی و رسوبات روی سطح روتور
گاهی اوقات تاب برداشتن واقعی رخ نداده است، بلکه رسوبات لنت یا آلودگی روی سطح روتور باعث ایجاد نقاط ناهموار شده‌اند. این رسوبات می‌توانند به دلیل استفاده از لنت‌های بی‌کیفیت یا داغ شدن بیش از حد ایجاد شوند. وجود این نقاط ناهموار عملکرد ترمز را مختل کرده و علائمی مشابه تاب برداشتن واقعی بروز می‌دهد.
۶. مشکلات سیستم تعلیق و یاتاقان‌ها
سیستم تعلیق و یاتاقان‌های چرخ نقش مهمی در حفظ تعادل و پایداری خودرو دارند. اگر یاتاقان‌ها شل شوند یا سیستم تعلیق دچار ایراد گردد، فشار غیرطبیعی به روتورها وارد خواهد شد. این فشار می‌تواند روند تغییر شکل یا تاب برداشتن را تسریع کند. بنابراین، بررسی منظم این قطعات نیز اهمیت زیادی دارد.
۷. سبک رانندگی
نحوه رانندگی هر فرد تأثیر مستقیمی بر طول عمر و سلامت روتورهای ترمز دارد. رانندگانی که به‌طور مکرر ترمزهای شدید و ناگهانی می‌گیرند یا عادت دارند با سرعت بالا وارد پیچ‌ها شوند، فشار بیشتری به سیستم ترمز وارد می‌کنند. این فشار در نهایت منجر به افزایش حرارت و احتمال تاب برداشتن روتورها خواهد شد. در مقابل، رانندگی نرم و پیش‌بینی‌گرایانه عمر قطعات ترمز را افزایش می‌دهد.
نشانه‌های تاب برداشتن روتور
برای اینکه بتوانیم به موقع مشکل را شناسایی کنیم، باید با علائم آن آشنا باشیم. رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
- لرزش فرمان یا پدال ترمز هنگام ترمزگیری.
- صدای سوت یا ساییده شدن در زمان فشردن ترمز.
- احساس ضربه‌های منظم در هنگام کاهش سرعت.
این علائم می‌توانند هشدار دهند که روتورها نیاز به بررسی و احتمالا تراش یا تعویض دارند.
راهکارهای پیشگیری
خوشبختانه با رعایت برخی نکات ساده می‌توان احتمال تاب برداشتن روتورها را به حداقل رساند:
- استفاده از ترمز موتور در سرازیری‌ها و پرهیز از فشار مداوم بر پدال ترمز.
- بستن صحیح و یکنواخت پیچ‌های چرخ با گشتاور استاندارد.
- انتخاب روتور و لنت ترمز باکیفیت متناسب با خودرو.
- انجام بازدید و سرویس‌های دوره‌ای برای بررسی ضخامت روتور و سلامت یاتاقان‌ها.
اجتناب از رانندگی پرخطر و ترمزهای ناگهانی غیرضروری.
نتیجه‌گیری
تاب برداشتن روتورهای ترمز مشکلی رایج اما قابل پیشگیری است. اصلی‌ترین دلایل آن شامل گرمای بیش از حد، نصب نادرست چرخ‌ها، کیفیت پایین قطعات، سایش نامساوی و سبک رانندگی نادرست می‌شود. آگاهی از این عوامل و رعایت اصول نگهداری می‌تواند علاوه بر کاهش هزینه‌های تعمیر و تعویض، امنیت رانندگی را به شکل قابل توجهی افزایش دهد. در نهایت باید به خاطر داشت که سیستم ترمز قلب ایمنی خودروست و هرگونه نشانه غیرعادی در عملکرد آن باید جدی گرفته شود.
