گیتی هومانفر
چگونه مطمئن شویم که سیستم ABS خودرو به درستی کار می کند؟
سیستم ABS خودرو که از دهه ۱۹۷۰ به‌تدریج وارد صنعت خودروسازی شد، در ابتدا تنها در خودروهای گران‌قیمت یافت می‌شد، اما امروزه در اغلب خودروهای تولید انبوه استاندارد شده است. هدف اصلی سیستم ABS، حفظ فرمان‌پذیری خودرو در زمان ترمز شدید است. بدون ABS، چرخ‌ها در ترمز ناگهانی قفل می‌شوند، اصطکاک کاهش می‌یابد، خودرو لیز می‌خورد و کنترل آن از دست راننده خارج می‌شود. سیستم ABS با جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها در چنین شرایطی، امکان هدایت خودرو را حتی در زمان ترمز حداکثری فراهم می‌سازد.
اما مانند هر سیستم الکترومکانیکی دیگری، ABS نیز ممکن است دچار ایراد شود. بنابراین آگاهی از روش‌های بررسی سلامت این سیستم، برای رانندگان ضروری است. در این مقاله، با جزئیات کامل به بررسی راهکارها و نشانه‌های عملکرد صحیح سیستم ABS می‌پردازیم.
با اتو مگ همراه باشید
شناخت کامل سیستم ABS
سیستم ABS چگونه کار می‌کند؟ این سیستم به صورت اتوماتیک، در هنگام تشخیص احتمال قفل شدن چرخ‌ها، فشار هیدرولیکی وارد بر ترمز را کاهش داده، سپس دوباره افزایش می‌دهد. این عمل به‌صورت پالس‌های سریع انجام می‌شود و از قفل شدن چرخ جلوگیری می‌کند.
اجزای اصلی:
- سنسور سرعت چرخ: وظیفه دارد سرعت چرخ‌ها را به ECU گزارش دهد.
- واحد کنترل الکترونیکی (ECU): مغز سیستم ABS است و وظیفه تحلیل اطلاعات سنسورها و دستور دادن به شیرهای کنترلی را برعهده دارد.
- واحد هیدرولیک: فشار ترمز را به‌صورت دقیق و سریع کنترل می‌کند.
- شیرهای کنترل فشار و پمپ بازگردانی: کنترل میزان فشار وارد شده به ترمز هر چرخ.
علائم عملکرد صحیح سیستم ABS
۱. رفتار چراغ هشدار ABS: زمانی که سوئیچ خودرو را در حالت «ON» قرار می‌دهید:
- چراغ ABS باید برای چند ثانیه روشن شده و سپس خاموش شود.
- این مرحله به نام Self-Test شناخته می‌شود.
- اگر چراغ پس از روشن شدن خودرو خاموش نشود یا در حین رانندگی روشن شود، نشان‌دهنده بروز ایراد در سیستم است.
نکته مهم: روشن ماندن چراغ ABS به معنی از کار افتادن موقتی این سیستم است، اما ترمزهای عادی خودرو هنوز فعال‌اند.
۲. احساس لرزش در پدال ترمز هنگام ترمزگیری شدید: در صورت عملکرد صحیح ABS، هنگام ترمز ناگهانی، پدال ترمز به‌صورت پالسی لرزش می‌کند. این لرزش نشانه عملکرد پمپ و شیرهای هیدرولیکی برای تنظیم فشار ترمز است.
۳. عدم قفل شدن چرخ‌ها: اگر در ترمزهای شدید چرخ‌های خودرو قفل نکنند (یعنی نچرخیدن کامل چرخ‌ها با وجود حرکت خودرو)، نشانه‌ای از عملکرد صحیح ABS است. در مقابل، قفل شدن چرخ‌ها یعنی احتمال وجود نقص در این سیستم است.
روش‌های بررسی و تست ABS
۱. تست رانندگی در شرایط کنترل‌شده
یکی از مؤثرترین روش‌های بررسی ABS، انجام تست در فضای ایمن است:
- به فضایی بزرگ و خلوت (مانند پیست آموزش رانندگی) بروید.
- با سرعت حدود ۴۰ تا ۶۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کنید.
- به‌صورت ناگهانی ترمز بگیرید.
- در صورت عملکرد صحیح ABS:
- لرزش در پدال ترمز احساس می‌شود.
- صدایی مانند «تیک‌تیک» یا «غرغر» از سیستم ترمز شنیده می‌شود.
- خودرو لیز نمی‌خورد و همچنان قابل هدایت است.
۲. استفاده از دستگاه دیاگ
دیاگ (Diagnoser) یا دستگاه عیب‌یاب، یکی از دقیق‌ترین ابزارها برای بررسی سیستم‌های الکترونیکی خودرو است. در سیستم ABS، دیاگ می‌تواند موارد زیر را تشخیص دهد:
- خطاهای سنسورها
- قطع اتصال یا پارگی سیم‌ها
- نقص در واحد کنترل ABS
- خرابی پمپ یا شیرهای کنترل
- بررسی دوره‌ای با دیاگ، بهترین روش برای اطمینان از سلامت ABS است.
۳. بررسی وضعیت سنسورهای سرعت چرخ
سنسورهای چرخ اغلب در نزدیکی بلبرینگ یا توپی چرخ نصب شده‌اند. عواملی مانند:
- گل‌ولای، روغن، زنگ‌زدگی،
- ضربه به کابل،
- پارگی سیم‌کشی یا شل بودن کانکتورها
می‌توانند عملکرد این سنسورها را مختل کنند. بررسی فیزیکی این قسمت‌ها، گاهی با چشم و گاهی با ابزار مخصوص انجام می‌شود.
4. بررسی روغن ترمز و سیستم هیدرولیک
- روغن ترمز آلوده یا کم‌حجم می‌تواند فشار هیدرولیک را مختل کند و در عملکرد ABS مشکل ایجاد کند.
- باید سطح روغن ترمز در مخزن بررسی شده و در صورت نیاز، تعویض شود.
- معمولاً توصیه می‌شود هر ۲ سال یک‌بار، روغن ترمز به‌طور کامل تعویض شود.
۵. بررسی سیم‌کشی و اتصال‌های الکتریکی
سیستم ABS از شبکه‌ای از سیم‌ها و کانکتورهای الکتریکی تشکیل شده است که هرگونه قطعی یا اتصال ضعیف در آن‌ها، می‌تواند کل سیستم را مختل کند. توجه به موارد زیر اهمیت دارد:
- عدم پوسیدگی سیم‌ها
- اتصال درست کانکتورها
- عدم نفوذ آب به واحد ECU یا سایر قطعات
نکات ایمنی و نگهداری
- بررسی ماهانه چراغ‌های هشدار در داشبورد
- سرویس‌های دوره‌ای حداقل هر ۶ ماه
- تعویض منظم روغن ترمز
- بررسی کامل سیستم ترمز در هر سرویس سالانه
- استفاده از دیاگ به‌ویژه پس از بروز تصادف
نتیجه گیری
سیستم ترمز ضد قفل (ABS) یکی از ارزشمندترین دستاوردهای صنعت خودروسازی برای حفظ ایمنی سرنشینان در شرایط بحرانی است. آگاهی از نشانه‌ها و روش‌های بررسی عملکرد آن، به رانندگان کمک می‌کند تا از سلامت این سیستم مطمئن شوند. توجه به این نکات نه‌تنها می‌تواند جان شما را نجات دهد، بلکه باعث افزایش طول عمر و کارایی کلی خودرو نیز می‌شود.
