گیتی هومانفر
کار کرد کیسه هوای خودرو چیست؟
امروزه ایمنی خودروها به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تبدیل شده است. یکی از اجزای حیاتی سیستم ایمنی خودرو، کیسه هوا (Airbag) است که نقش مهمی در کاهش آسیب‌های ناشی از تصادفات ایفا میکند.ایربگ یک وسیله ایمنی است که در کسری از ثانیه پس از برخورد خودرو با مانع، باد شده و مانند یک بالش نرم بین سرنشینان و قسمت‌های سخت خودرو قرار می‌گیرد. این سیستم به همراه کمربند ایمنی، خطر آسیب‌های جدی و مرگ را در تصادفات کاهش می‌دهد.
اما کارکرد اصلی کیسه هوا چیست و چگونه عمل میکند؟ در این مقاله، به بررسی دقیق عملکرد، انواع، مزایا و معایب کیسه‌های هوای خودرو می‌پردازیم.
با اتو مگ همراه باشید
نحوه عملکرد Airbag
ایربگ با یک سیستم هوشمند کار کی‌کند که شامل سنسورهای ضربه، واحد کنترل الکترونیکی (ECU) و خود کیسه‌های هواست. مراحل عملکرد آن به شرح زیر می‌باشد.
- تشخیص تصادف: سنسورهای ضربه که در قسمت‌های مختلف خودرو نصب شده‌اند، شدت برخورد را اندازه‌گیری می‌کنند. اگر شدت ضربه از حد معینی بیشتر باشد، سیستم تشخیص می‌دهد که یک تصادف رخ داده است.
- ارسال سیگنال به ECU: داده‌های سنسورها به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) ارسال می‌شود. این واحد در میلی‌ثانیه تصمیم می‌گیرد که آیا کیسه هوا باید فعال شود یا خیر.
- فعال‌سازی کیسه هوا: در صورت تایید ECU، یک واکنش شیمیایی در ماژول رخ می‌دهد. این واکنش، گاز نیتروژن یا آرگون تولید میکند که با سرعت بسیار بالا (حدود 200 تا 300 کیلومتر بر ساعت) کیسه را باد میکند.
- محافظت از سرنشینان: کیسه هوا در کمتر از 0.03 ثانیه باد شده و بین سر، گردن و قفسه سینه سرنشینان و فرمان، داشبورد یا درب خودرو قرار می‌گیرد. پس از برخورد، کیسه به تدریج از طریق منافذی تخلیه می‌شود تا فشار واردشده به بدن کاهش یابد.
اجزای تشکیل دهنده
سیستم کیسه هوا از چندین جزء اصلی تشکیل شده که هماهنگ با یکدیگر عمل می‌کنند تا در زمان مناسب فعال شوند. این اجزا شامل موارد زیر هستند:
1- سنسورهای ضربه (Impact Sensors)
- این سنسورها در قسمت‌های مختلف خودرو (معمولاً جلو، کنارها و گاهی عقب) نصب می‌شوند.
- وظیفه آن‌ها تشخیص شدت و جهت ضربه است.
- دو نوع اصلی سنسور وجود دارد: سنسورهای مکانیکی (گونه قدیمی‌تر) و سنسورهای الکترونیکی (نوع مدرن و دقیق‌تر).
2- واحد کنترل الکترونیکی (ECU - Electronic Control Unit)
- این بخش مغز سیستم کیسه هوا محسوب می‌شود.
- داده‌های سنسورها را در میلی ثانیه پردازش میکند.
- تصمیم می‌گیرد که کدام Airbag (جلو، جانبی، پرده‌ای و …) باید فعال شوند.
3- ماژول باد کننده کیسه هوا (Inflator Module)
- شامل یک محفظه حاوی مواد شیمیایی (معمولاً سدیم آزید NaN₃ یا نیترات گوانیدین) است.
- در صورت فرمان ECU، یک واکنش شیمیایی سریع رخ داده و گاز نیتروژن یا آرگون تولید میکند.
- این گاز با فشار بالا کیسه را در کمتر از ۰.۰۳ ثانیه باد میکند.
4- سیستم هشدار و نمایشگر خطا
- چراغ هشدار کیسه هوا روی داشبورد وجود دارد که در صورت نقص فنی روشن خواهد شد.
- در برخی خودروهای پیشرفته، سیستم‌های تشخیص سرنشین وجود دارد که در صورت نبود سرنشین، کیسه مربوطه را غیرفعال میکند.
5- خود ایربگ (Airbag Cushion)
- از جنس پارچه نایلونی مقاوم ساخته شده است.
- به صورت تا شده در داخل فرمان، داشبورد، صندلی‌ها یا ستون‌های خودرو قرار دارد.
- پس از باد شدن، از طریق منافذ کوچک به‌تدریج تخلیه می‌شود تا فشار بیش از حد به سرنشین وارد نشود.
انواع ایربگ
ایربگ‌ها در خودروهای مدرن به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هرکدام برای محافظت از بخش خاصی از بدن طراحی شده‌اند:
- ایربگ جلو (Front Airbag): برای راننده و سرنشین جلو تعبیه می‌شود و از برخورد سر با فرمان یا داشبورد جلوگیری میکند.
- جانبی (Side Airbag): در صندلی‌ها یا درب‌های خودرو قرار دارد و از آسیب دنده‌ها و لگن در تصادفات جانبی محافظت به عمل می‌آورد.
- پرده‌ای (Curtain Airbag): در سقف خودرو نصب شده و در تصادفات جانبی یا واژگونی، از سر سرنشینان محافظت میکند.
- زانو (Knee Airbag): در پایین داشبورد قرار می‌گیرد و از آسیب زانوها جلوگیری خواهد کرد.
- کیسه هوا کمربند ایمنی (Seatbelt Airbag): در کمربند ایمنی تعبیه می‌شود تا فشار واردشده به قفسه سینه را کاهش دهد.
مزایا و معایب
مزایا:
- کاهش مرگ و میر: طبق آمار، کیسه هوا احتمال مرگ در تصادفات را تا 30% کاهش می‌دهد.
- جلوگیری از آسیب‌های جدی: از شکستگی استخوان‌ها، ضربه مغزی و پارگی اندام‌های داخلی می‌کاهد.
- تکمیل کننده کمربند ایمنی: کمربند ایمنی بدن را ثابت نگه می‌دارد و از برخورد سرنشینان با اجزای سخت جلوگیری میکند.
- معایب:
- خطر برای کودکان: کیسه‌های هوا می‌توانند برای کودکان زیر 12 سال خطرناک باشند، به همین دلیل صندلی کودک باید در ردیف عقب نصب شود.
- عملکرد نادرست در برخی شرایط: در تصادفات با سرعت بسیار کم یا بسیار زیاد، ممکن است کیسه هوا به‌درستی عمل نکند.
- هزینه تعمیر بالا: در صورت فعال شدن کیسه هوا، جایگزینی آن پرهزینه خواهد بود.
عمر مفید و زمان تعویض
این کیسه‌های پر از باد برخلاف بسیاری از قطعات خودرو، معمولاً نیاز به تعویض دورهای ندارند. به نکات مهم درباره عمر مفید کیسه هوا توجه کنید:
الف) طول عمر استاندارد
- بیشتر تولیدکنندگان خودرو عمر مفید کیسه هوا را 10 تا 15 سال در نظر می‌گیرند.
- پس از این مدت، ممکن است مواد شیمیایی داخل ماژول بادکننده تجزیه شوند یا سنسورها دچار افت عملکرد گردند.
ب) عوامل کاهش دهنده عمر ایربگ
- شرایط آب وهوایی: رطوبت بالا یا دمای بسیار شدید می‌تواند بر مواد شیمیایی کیسه تأثیر بگذارد.
- تصادفات جزئی: حتی اگر کیسه هوا فعال نشود، ضربه‌های شدید ممکن است به سنسورها یا ماژول‌ها آسیب بزنند.
- تعمیرات غیراصولی: دستکاری نادرست سیستم کیسه هوا توسط افراد غیرمتخصص خطرناک است.
ج) نشانه‌های نیاز به بررسی سیستم کیسه هوا
- روشن ماندن چراغ هشدار کیسه هوا روی داشبورد
- مشاهده علائم فرسودگی در فرمان یا نقاط نصب کیسه هوا
- گذشت بیش از 15 سال از تولید خودرو
نکات ایمنی
- همیشه کمربند ایمنی را ببندید. کیسه هوا به تنهایی نمی‌تواند از شما محافظت کند.
- کودکان را در صندلی جلو قرار ندهید. ایربگ راننده می‌تواند برای کودکان مرگبار باشد.
- از قرار دادن اشیا روی داشبورد خودداری کنید. در صورت باز شدن Airbag، این اشیا به سمت سرنشینان پرتاب می‌شوند.
- سیستم Airbag را به صورت دورهای چک کنید. نقص فنی در این سیستم می‌تواند در لحظه تصادف خطرساز باشد.
