Peyman Panjepoor
سیستم تعلیق خودرو و کاربرد آن، نگاهی به سیستم تعلیق انقلابی سیتروئن
سیستم تعلیق خودرو یکی از اصلی‌ترین اجزای مکانیکی در هر وسیله نقلیه محسوب می‌شود. این سیستم وظیفه دارد نیروهای واردشده از سطح جاده را جذب و میان بدنه و چرخ‌ها تعادل ایجاد کند. درواقع، سیستم تعلیق نقش واسطه میان مسیر و کابین را ایفا می‌کند. این ساختار پیچیده نه‌تنها آسایش سرنشینان را افزایش می‌دهد، بلکه کنترل‌پذیری خودرو را نیز ارتقا می‌دهد. عملکرد سیستم تعلیق بر ترمزگیری، پایداری در پیچ‌ها و کاهش سایش لاستیک‌ها تأثیر مستقیم می‌گذارد. با گذر زمان و توسعه فناوری، این بخش از خودرو به سمت هوشمندسازی و خودتنظیمی حرکت کرده است. یکی از پیشگامان این تحول، برند فرانسوی سیتروئن بود که نگاه تازه‌ای به سیستم تعلیق ارائه داد.
با اتو مگ همراه باشید
کاربردهای اصلی سیستم تعلیق در خودرو
هدف اصلی سیستم تعلیق، حفظ تماس مستمر تایرها با سطح جاده است. بدون این تماس پایدار، کنترل خودرو دشوار می‌شود و خطر لغزش افزایش می‌یابد. این سیستم وظایف متعددی را برعهده دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به جذب ارتعاشات ناشی از ناهمواری مسیر، کنترل حرکات عرضی و طولی خودرو و توزیع یکنواخت وزن اشاره کرد. در هنگام شتاب‌گیری یا ترمزگیری، سیستم تعلیق مانع انتقال ناگهانی وزن به محور جلو یا عقب می‌شود. همچنین در پیچ‌ها، نیروهای جانبی را کنترل و تعادل خودرو را حفظ می‌کند. به‌طور کلی، عملکرد دقیق و هماهنگ اجزای تعلیق، نقشی اساسی در ایمنی و آسایش خودرو دارد.
اجزای اصلی سیستم تعلیق و نقش آن‌ها
سیستم تعلیق شامل مجموعه‌ای از قطعات مکانیکی و هیدرولیکی است. کمک‌فنرها، فنرها، میل‌تعادل، بوش‌ها و بازوهای کنترل، هرکدام وظایف مشخصی را ایفا می‌کنند. فنرها نیروی ضربه را جذب و به انرژی ارتعاشی تبدیل می‌کنند. کمک‌فنرها این انرژی را مهار و از نوسانات پی‌درپی جلوگیری می‌کنند. میل‌تعادل به پایداری جانبی در پیچ‌ها کمک می‌کند. بازوهای کنترل مسیر حرکت عمودی چرخ‌ها را هدایت می‌کنند و بوش‌ها وظیفه کاهش نویز و لرزش را برعهده دارند. در خودروهای مدرن، این مجموعه با سیستم‌های الکترونیکی و حسگرهای هوشمند نیز همراه شده است تا واکنش سیستم تعلیق نسبت به شرایط مسیر، به‌صورت بلادرنگ تنظیم شود.
تفاوت سیستم‌های تعلیق مستقل و یکپارچه
در خودروهای امروزی، دو نوع کلی سیستم تعلیق مورد استفاده قرار می‌گیرد: مستقل و یکپارچه. در سیستم تعلیق مستقل، هر چرخ به‌طور جداگانه حرکت می‌کند و به شاسی متصل است. این طراحی موجب بهبود نرمی سواری و کنترل بهتر خودرو می‌شود. در مقابل، سیستم تعلیق یکپارچه محور دو چرخ را به هم متصل می‌کند. این نوع سیستم ساده‌تر و اقتصادی‌تر است اما در مسیرهای ناهموار عملکرد ضعیف‌تری دارد. انتخاب نوع سیستم تعلیق به نوع خودرو، هدف استفاده و بودجه تولید بستگی دارد. خودروهای لوکس و اسپرت اغلب از تعلیق مستقل بهره می‌برند تا دقت فرمان‌پذیری و راحتی کابین افزایش یابد.
تحول در فناوری تعلیق: رویکرد سیتروئن
برند سیتروئن در دهه‌های گذشته همواره به نوآوری در ساختار فنی خودرو شهرت داشته است. این شرکت فرانسوی در اواسط قرن بیستم سیستم تعلیق هیدروپنوماتیکی را معرفی کرد. این فناوری ترکیبی از مایع هیدرولیک و هوای فشرده را برای جذب ضربات به‌کار می‌گرفت. در این سیستم به‌جای فنرهای فلزی، کره‌هایی حاوی گاز نیتروژن و مایع هیدرولیک، مسئول کنترل نوسانات بودند. با تنظیم خودکار ارتفاع خودرو متناسب با بار و سرعت، سیتروئن تجربه‌ای متفاوت از رانندگی را به سرنشینان ارائه داد. مدل‌هایی چون DS و XM از این فناوری بهره‌مند شدند و به‌دلیل نرمی فوق‌العاده در سواری، تحسین جهانی را برانگیختند.
سیستم تعلیق هیدروپنوماتیکی سیتروئن چگونه عمل می‌کند؟
هسته اصلی سیستم هیدروپنوماتیکی، کره‌هایی از جنس فولاد است که درون آن‌ها با گاز نیتروژن و مایع هیدرولیک پر شده است. هنگامی‌که چرخ با مانعی برخورد می‌کند، مایع هیدرولیک به درون کره فشرده می‌شود و گاز نیتروژن انرژی ضربه را جذب می‌کند. این فرآیند موجب کاهش لرزش و نوسان می‌شود. پمپ هیدرولیک نیز فشار سیستم را تنظیم و ارتفاع خودرو را کنترل می‌کند. این سیستم به‌صورت هوشمند وزن سرنشینان، بار و سرعت را شناسایی کرده و سطح تعلیق را متناسب با آن تنظیم می‌کند. چنین طراحی باعث شد تا خودرو در تمامی شرایط جاده‌ای، عملکردی نرم و پایدار داشته باشد.
مزایای سیستم انقلابی سیتروئن نسبت به سایر سیستم‌ها
سیستم تعلیق هیدروپنوماتیکی سیتروئن مزایای متعددی نسبت به نسخه‌های رایج داشت. این فناوری امکان تنظیم ارتفاع خودرو را به‌صورت خودکار فراهم کرد. از سوی دیگر، نرمی حرکت در مسیرهای ناهموار یا با دست‌اندازهای مکرر به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافت. این سیستم همچنین با کاهش حرکات بدنه در زمان ترمز یا شتاب‌گیری، تعادل خودرو را حفظ می‌کرد. در خودروهایی مانند سیتروئن DS، رانندگان حتی در جاده‌های روستایی نیز احساس لغزش یا تکان را تجربه نمی‌کردند. این مزیت‌ها باعث شد تا فناوری سیتروئن در خودروهای تشریفاتی، آمبولانس‌ها و مدل‌های لوکس مورد استفاده قرار گیرد.
چرا تولید این سیستم متوقف شد؟
با وجود برتری‌های فنی، تولید سیستم هیدروپنوماتیکی در دهه‌های اخیر کاهش یافت. هزینه بالای نگهداری و پیچیدگی فنی از جمله دلایل اصلی آن بودند. بسیاری از مراکز خدماتی مهارت کافی برای تعمیر این سیستم را نداشتند. همچنین با توسعه سیستم‌های تعلیق الکترونیکی و پنوماتیکی جدید، برندهای خودروسازی به سمت گزینه‌های مقرون‌به‌صرفه‌تر گرایش پیدا کردند. در نهایت، سیتروئن تولید این سیستم را در سال‌های اخیر به پایان رساند. بااین‌حال، تأثیر آن بر مهندسی خودرو همچنان ماندگار باقی مانده و الهام‌بخش فناوری‌های نوین تعلیق هوشمند است.
