سیستم کنترل فشار باد تایرها | اگر از شما بخواهیم مهمترین بخش یک خودرو را نام ببرید، احتمالاً افراد بسیاری از موتور آن یاد می‌کنند، عده‌ای شاسی و بدنه را مهمترین بخش آن می‌دانند، دسته‌ای از گیربکس یا سیستم تعلیق ماشین صحبت می‌کنند و تعداد کمی هم به آپشن‌های خودرو می‌پردازند. این در حالیست که اگر از فردی در راه مانده با خودروی پنچر این سوال را بپرسیم به لاستیک، باد آن یا اهمیت زاپاس اشاره می‌کند!
در همین رابطه همه بخش‌های یک خودرو برای به حرکت درآمدن و بازدهی حداکثریش مهم هستند. بخش‌هایی نظیر همین باد تایرها و اهمیت رصد مستمرشان! اگرچه شاید این چالش یکی از دغدغه‌های ما هنگام خرید یک خودرو یا پیش، حین و بعد از رانندگی نباشد و به طور مثال در صورتی که فرمانمان به سمتی بکشد متوجه آن شویم، اما طراحان خودروهای امروزی حتی به آن نیز فکر کرده و سازوکاری برای کنترل آسان و کاربردی این متغیر طراحی کرده‌اند. مکانیزمی که آن را سیستم کنترل فشار باد تایرها می‌نامیم.
سیستم کنترل فشار باد تایرها چیست؟
تایرهای یک خودرو تنها قسمتی از آن هستند که به طور مستقیم با سطح جاده در تماس هستند. همین امر نقش حیاتی آن‌ها در ایمنی خودرو، سرنشینان و حتی سایر خودروها را به ما متذکر می‌شود. اکثر رانندگان چک کردن آب، روغن و باد لاستیک‌ها را قبل از سفرهای طولانی در پیش می‌گیرند اما در حمل و نقل روزمره چطور؟ یقیناً کم شدن باد لاستیک‌ها در سرعت‌های بالا بسیار خطرآفرین است اما همین امر حتی در سرعت‌های پایین و رانندگی شهری نیز خسارات زیادی به خودروی ما وارد می‌کند. حرکت خودرو با لاستیک کم‌باد مسائلی چون افزایش مصرف سوخت، آسیب رسیدن به تایر، ترکیدن لاستیک و در نهایت انحراف خودرو را به همراه دارد.
راه حلی که در این خصوص از گذشته وجود داشته، چکاپ مرتب خودرو توسط افراد متخصص و استفاده از فشارسنج مخصوص تایر بوده است. امری که امروزه در خودروهای مدرن توسط سیستم کنترل فشار باد تایرها انجام می‌پذیرد. در همین رابطه Tire-pressure monitoring system یا به اختصار TPMS در دو نوع مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد:
سیستم کنترل فشار باد مستقیم (DTPMS)
همانگونه که از نامش برمی‌آید، در این نوع از سیستم، درون هر تایر یک سنسور فشار باد وجود دارد که در هر لحظه اطلاعات فشار باد تایر را از طریق امواج رادیویی به سیستم مرکزی خودرو می‌فرستد. این اطلاعات پردازش و مقایسه می‌شوند و در صورت تشخیص کمبود فشار باد در هر تایر، چراغ اخطار TPMS در پشت آمپر خودرو، روشن می‌شود. در بعضی از خودروها، این اعداد (میزان باد تایرها) به صورت مداوم به شکل اعدادی در مقابل راننده وجود دارند؛ همچنین بعضی از این سنسورها، اطلاعات مربوط به دما را نیز اندازه‌گیری و ارسال می‌کنند.
مزایای DTPMS
- فشار تایر را به صورت دقیق و لحظه‌ای نشان می‌دهد.
- با تعویض لاستیک‌ها در نمایندگی مدیران خودرو و سایر مراکز معتبر همچنان قابل استفاده و تعبیه در تایر جدید است.
- باتری‌های سنسورها طول عمر بالایی (معمولاً بیش از یک دهه) دارند.
- در لاستیک زاپاس نیز امکان گنجانده شدن دارد.
معایب DTPMS
- هزینه تمام شده آن بالاتر از سیستم غیر مستقیم است.
- عموماً باتری‌ها قابلیت تعمیر ندارند به همین دلیل در صورت خرابی یکی از باتری‌ها، کل سنسور باید تعویض شود.
- امکان خرابی سنسور در صورت ضربه یا فشار غیرمتعارف به تایرها وجود دارد.
سیستم کنترل فشار باد غیرمستقیم (ITPMS)
این نوع سیستمِ کنترل فشار باد تایر که ارزان قیمت‌تر هم هست، در همکاری با سیستم ABS یا همان ترمز ضد قفل خودرو عمل می‌کند. ITPMS در ارتباط با سنسورهای سرعت چرخی که ABS استفاده می‌کند، میزان چرخش هر چرخ را به‌طور جداگانه محاسبه و با چرخ‌های دیگر و سایر داده‌ها مقایسه می‌کند و اطلاعاتی را به کامپیوتر مرکزی می‌فرستد. در صورتی که در یک مسافت تعیین شده، سرعت یک چرخ بیش‌تر و یا کم‌تر از چرخ‌های دیگر باشد، ECU (کامپیوتر مرکزی خودرو) تشخیص می‌دهد که باد تایر تنظیم نیست و توسط یک چراغ چشمک زن در پشت صفحه نمایشگر، راننده را مطلع می‌سازد.
مزایای ITPMS
- هزینه تولید کم‌تری نسبت به نوع غیرمستقیم آن دارد.
- نسبت به (DTPMS) دوام بیش‌تری دارد و احتمال خرابی آن کم‌تر است.
معایب ITPMS
- دقت آن نسبتاً پایین‌تر است و احتمال هشدار نابجا به دلیل هرگونه تغییر در سرعت چرخ‌ها (به دلایل غیر از تغییر باد تایر) وجود دارد.
- پس از هربار تعویض لاستیک‌ها، سیستم باید مجدداً کالیبره شود.
- در صورت تغییر لاستیک‌های ماشین با لاستیک‌های بزرگ‌تر یا کوچک‌تر یا تغییر رینگ‌ها، عملکرد سیستم مختل می‌گردد.
TPMS و محصولات مدیران خودرو
از آنجایی که محصولات برند ام وی ام را می‌توان اتومبیل‌های اکونومی مدیران خودرو نامید، بدیهیست که فاقد برخی آپشن‌هایی باشند که در محصولات برندهای لوکس‌تر این مجموعه می‌بینیم. با این حال سیستم کنترل فشار باد تایرها در خودروهایی نظیر آریزو 5 اس نیو، آریزو 5 برقی ، تیگو 7 آی ای، ایکس 22 پرو، ایکس 33 کراس و ایکس 55 پرو نیز دیده می‌شود. این بدان معناست که همه محصولات برند فونیکس و اکستریم نیز به این مکانیزم مجهز هستند.
مزایای وجود TPMS در خودرو چیست؟
افزایش طول عمر لاستیک: لاستیک‌های دارای فشار باد مناسب طول عمر بیش‌تری دارند زیرا خطر سایش ناشی از کم باد بودن کاهش پیدا می‌کند.
کاهش مصرف سوخت: حفظ فشار باد صحیح لاستیک می‌تواند منجر به کاهش مصرف سوخت شود.
افزایش ایمنی: TPMS با ارائه هشدارهای به موقع، در مورد مشکلات لاستیک، از وقوع تصادفات جلوگیری می‌کند.
کاهش هزینه‌های نگهداری: با وجود سیستم کنترل فشار باد تایرها در خودرو، نیاز به بررسی‌های مکرر فشار باد لاستیک، تعویض و تعمیرات به حداقل می‌رسد و بدین شکل هزینه‌های نگهداری و زمان صرف شده برای مسائل مربوط به لاستیک و خودرو کاهش می‌یابد.
عملکرد صحیح ترمز: TPMS با کاهش فاصله ترمز در اثر کم باد بودن لاستیک‌ها، از ترمزهای نامطمئن و بالطبع بروز حوادث جلوگیری می‌کند.